YouTube

Global müzik sektöründe fiziksel satış gelirlerinin düşüş eğilimini sürdürdüğüne ve dijital alandaki tüketimin ve elde edilen gelirlerin artışına tanık olmaya devam ediyoruz. IFPI (International Federation of the Phonographic Industry / Uluslararası Fonogram Endüstrisi Federasyonu) tarafından yaptırılan 2018 yılı müzik tüketimi araştırmasına göre tüketicilerin %86’sı isteğe bağlı streaming servisleri aracılığıyla müzik dinliyor. Streaming servislerinde müzik dinlenerek geçirilen zamanın yarısından fazlasını (%52) video streaming servisleri, %47’sini ise tek başına YouTube oluşturuyor.

Kullanıcıların serbestçe yükledikleri içeriklerin yine serbestçe görüntülenmesine dayanan YouTube gibi servislerin müzikten elde ettiği gelir ile bu servisler tarafından müzik sektörüne ödenen ücretler arasındaki artan uyumsuzluk “Değer Uçurumu (Value Gap)” olarak tanımlanmaktadır. Her ne kadar YouTube müzik sektörünün global nitelikteki bu başlıca sorununun ana muhatabı olmaya devam etse de eser sahipleri açısından önemini korumaktadır.

MESAM YouTube’da üyelerimizin eserlerinin kullanımını tespit etmek, bu kullanımları teliflendirmek ve mümkün olan en kısa sürede hak sahiplerine ulaştırmak için aralıksız çalışmaya devam etmektedir. Günlük olarak sürdürülen çalışmalar sayesinde önemli bir deneyim biriktirilmiş olup yazılım altyapısında sürdürülen yenilenme çalışmalarının tamamlanması ile verimlilikte ciddi artış sağlanması, mümkün olan en fazla telifin toplandığı, olası hak kayıplarının en aza indirildiği ve mümkün olan en kısa sürelerde toplanan teliflerin dağıtıldığı bir aşamaya ulaşılması hedeflenmektedir. Bu yazı ile YouTube telif takip sisteminin kalbi olarak ifade edilebilecek olan “Content ID” sistemini en genel çerçevede tanıtmayı ve üyelerimizi sistemin işleyişi hakkında bilgilendirmeyi hedefliyoruz. 

CONTENT ID NEDİR?

Content ID, Google tarafından geliştirilen ve YouTube’da telif ile korunan içeriği tespit etmeyi ve yönetmeyi kolaylaştırmayı amaçlayan otomatik ve ölçeklenebilir bir içerik yönetim sistemidir. Content ID sistemi, YouTube İş Ortağı konumundaki içerik sağlayıcıların YouTube’a  yükledikleri ses ve video içeriklerinin parmak izinin (referans) çıkarılacak bir veritabanında arşivlenmesi ve YouTube’a yüklenen tüm içeriklerin bu parmak izleri arşivi ile karşılaştırıldıktan ve telif ile korunan içerikler sonra yayına alınması üzerine kuruludur. Google tarafından yayınlanmış olan “Google Korsanla Nasıl Mücadele Ediyor” başlıklı 2018 tarihli rapora göre, Content ID sistemi üzerinden tüm hak sahiplerine (görsel haklar, görsel-işitsel haklar, beste hakları) ödenen toplam telif tutarı 3 milyar Dolar’ın üzerindedir. Ekim 2017’den Eylül 2018’e kadarki zaman diliminde bu miktar 1.8 milyar Dolar’ın üzerinde çıkmıştır. Yine aynı rapora göre 9.000’in üzerinde Content ID kullanıcısı mevcuttur ve bu kullanıcıların sağladığı aktif referans dosyaları 80 milyonun üzerindedir. Sadece 2017 yılında içerik sahiplerince şikâyet konusu 882 milyon URL adresi Youtube’a iletilmiş, bunların %95’i değerlendirme sonrasında yayından kaldırılmıştır. 

CONTENT ID NASIL ÇALIŞIR?

Content ID sistemi ile parmak izi üretilen içeriğin yapım hakları sahibi konumundaki içerik sağlayıcılar, içeriğin yayınlanmasını engellemek, sadece görüntülenme adetlerini takip etmek veya söz konusu video içerisinde reklam yayınlanmasına izin vererek telif hakkı sahibi durumundaki tarafların ödeme almasını sağlamak şeklinde 3 temel politikadan birini seçme hakkına sahiptir. Herhangi bir Youtube kullanıcısı bir video yüklediğinde yüklenen içerik parmak izi veritabanı ile karşılaştırılır ve eşleşen içerik için seçilen politika yönünde işlem yapılır. Belirlenen politika ülke bazında olabilir yani bir videonun bir ülkede yayınlanması engellenirken bir diğer ülkede reklam yayınına ve para kazanmaya müsaade edilebilir.

Content ID taraması geriye dönük gerçekleştirilmektedir. Öncelikli olarak en son yüklenen videolar ile popüler videolar taranmakta daha sonra referans dosyası tanımlanmadan önceki videolar taranmaktadır. Tam bir geriye dönük taramanın tamamlanması 6 ay kadar sürebilmektedir.

ÖĞE NEDİR, YOUTUBE VİDEOLARI HANGİ ÖĞELERİ İÇERİR?

Öğeler, içerik sahibinin YouTube’a sunduğu fikri mülkiyetlerle ilgili bilgileri içerir. Öğeler, YouTube videosu değildir. Çeşitli meta veriler, sahiplik bilgileri, hak talepleri, politikalar ve öğenin kullanıcı tarafından yüklenen videolarda bulunan içeriklerle eşleşmesini ve bu içerikle ilgili hak talebinde bulunmasını sağlayan içerik referansı dosyaları gibi söz konusu fikri mülkiyet parçası ile ilgili bilgileri içeren nesnelerdir. YouTube’da karşılaştığımız başlıca öğeler şunlardır:

Müzik Videosu: Bir ses kaydının resmi müzik videosunu temsil eder. Müzik Videosu öğesinde Video ISRC (International Standard Recording Code / Uluslararası Standart Kayıt Kodu)’si, şarkı ve sanatçılar gibi meta veriler yer alır. Müzik Videosu öğesi, Ses Kaydı öğesini içerir.

Resimli Müzik Videosu: Premium müzik videosu olmayan bir ses kaydının resmi olmayan videosunu temsil eder. Foto albümlerden oluşan slayt gösterimleri örnek olarak verilebilir. Ses Kaydı öğesini içerir.

Ses Kaydı: Bir ses kaydını temsil eder. Ses Kaydında ISCR, sanatçı ve albüm gibi meta veriler bulunur. Bir Müzik Videosu veya Resimli Müzik Videosu içerisine yerleştirilir. Bir veya daha fazla Beste Paylaşımı öğesi Ses Kaydı’na iliştirilebilir. 

Beste Paylaşımı: Bir müzik öğesinin sahiplik (söz ve beste) payını temsil eder. Beste Paylaşımı öğesinde ISWC (International Standard Musical Work Code / Uluslararası Standart Müzik Eseri Kodu) ve yazarlar (eser sahipleri) gibi meta veriler yer alır.

Film: Uzun metrajlı bir filmi temsil eder. Bir filmde ISAN (International Standard Audiovisual Number / Uluslararası Standart Görsel - İşitsel Numaralar) / EIDR (The Entertainment Identifier Registry / Eğlence Tanımlayıcı Kayıt) ve yönetmenler gibi meta veriler bulunur.

Televizyon Bölümü: Bir televizyon şovunun bir bölümünü temsil eder. Bir bölümde sezon ve bölüm sayısı gibi meta veriler bulunur.

Web: Müzik Videosu, Resimli Müzik Videosu, Film veya Televizyon Bölümü formatında olmayan video türlerini kapsar. Content ID sistemi kullanamayan Yotube kullanıcı videoları bu türe dahildir. Bunun yanında Content ID kullanıcıları tarafından da bu türde video paylaşılabilmektedir.

CONTENT ID TÜM MÜZİK ESERLERİNİ OTOMATİK OLARAK TANIMLAR MI?

Content ID 3 temel otomatik eşleşme modeli üzerine kuruludur:

1. Video Eşleşmesi
2. Ses Kaydı Eşleşmesi
3. Melodi Eşleşmesi

MESAM üyelerine ait eser sahiplerinin telifli içeriklerinin dolaylı veya dolaysız tespitini sağlayan eşleşme modelleri Ses Kaydı Eşleşmesi ve Melodi Eşleşmesi’dir. Ses Kaydı Eşleşmesi’nde, YouTube’a yüklenen tüm videolar yapım haklarına sahip olan içerik sahipleri veya onlar adına işlem yapan profesyonel iş ortaklarınca YouTube’ iletilmiş olan referans ses dosyaları ile karşılaştırılır ve otomatik eşleşme sağlanır. Bir ses kaydı eşleşmesi gerçekleştiğinde bu ses kaydına MESAM tarafından iliştirilmiş olan bir beste hak talebi olduğu için üyelerimize ait “Beste Paylaşımı” eşleşmesi de gerçekleşmiş olur. Burada dolaylı bir eşleşme söz konusudur. İlk koşul ses kaydı eşleşmesinin gerçekleşmesi, ikinci koşul ise bu ses kaydına iliştirilmiş olan bir “Beste Paylaşımı” hak talebinin var olmasıdır.

MESAM üyeleri ve diğer eser sahiplerinin hakları “Beste Paylaşımı” öğesi düzeyinde temsil edilirler. Üyelerimize ait eserler bir yapım içerisinde kullanıldığında plak firmaları mekanik çoğaltım sürecinde MESAM’a başvururlar. Bu başvuru esnasında ISRC kodu ve ses kaydına dair diğer bilgiler ile ses kaydında kullanılan müzik eserine ilişkin bilgiler MESAM’a sunulur. MESAM, bu verileri kullanarak YouTube’da ilgili ISRC kodu ile tanımlanmış Ses kaydına üyelerimize ait hak talebini iliştirir.

Herhangi bir sebeple, belirtilen şekilde tespit edilerek “Beste Paylaşımı” hak talebi iliştirilmesi mümkün olmamış Ses Kaydı içeren videolar söz konusu olabilir. Bu durumda dahi her çeyrek dönem sonunda YouTube tarafından MESAM’a iletilen kullanım raporlarında hak talebimiz olmayan bu içerikler tespit edilmekte ve gerekli işlemler yapılmaktadır.
 
Bir müzikeserininamatör veya profesyonelicracılarca yeniden yorumlandığı çoğunlukla izinsiz kullanım söz konusu olan videolara da sıklıkla rastlanmaktadır. Bu tip videolar “web öğesi” formatında paylaşıldığı için herhangi bir ses kaydı içermezler, dolayısıyla ses kaydı eşleşmesi ile tespit söz konusu olmaz. Bu tip kullanımları tespit etmeye dönük olarak geliştirilmiş olan otomatik eşleştirme algoritması “Melodi Eşleşmesi”dir. Melodi eşleşmesinde algoritma, ses kaydı referans dosyalarından temin edilen melodik yapının YouTube ‘a yüklenen videolar ile karşılaştırılması, yüksek düzeyde eşleşme olması halinde ilgili videolara “Beste Paylaşımı” hak talebinin otomatik olarak girilmesi üzerine kuruludur. Her ne kadar umut vadetse de melodi eşleşmesi şu anda tatmin edici düzeyde olmaktan uzaktır.

OTOMATİK EŞLEŞMEYE UYGUN OLMAYAN İÇERİKLER NELERDİR? HANGİ DURUMLARDA HAK KAYBINA UĞRARIZ?

YouTube tarafından açıklanan bilgilere göre Ses Kaydı ile ilgili hak taleplerinin %99,5’i, içeriği tespit ederek telif hakkı sahibinin tercihlerini uygulayan Content ID tarafından otomatik olarak gerçekleştirilmektedir. Dolayısıyla istisnai sayılabilecek haller dışında Ses Kaydı içeren videolardaki eserlerde telif hakkı kaybı riski bulunmamaktadır. Ses Kaydı oluşturabilecek olan YouTube hesapları sadece Content ID kullanma hakkına sahip olan Profesyonel İş Ortağı niteliğindeki YouTube hesaplarıdır. Yaygın bir durum olmasa da bireysel YouTube hesapları da YouTube İş Ortağı olarak kabul edilebilmekte ve böylece Content ID sistemi kullanabilmektedirler.
 
YouTube eşleşme modellerince otomatik tespiti mümkün olmayan dolayısıyla hak kaybı yaşanması olası olan videolara en yaygın örnek, büyük çoğunluğu amatör kişilerin icralarından oluşan, eserlerin yeniden yorumlanmasına dayanan videolardır. Bu videolar büyük çoğunlukla sıradan YouTube kullanıcı kanallarına Web formatında yüklenmektedir. Ses Kaydı içermeyen bu videoların otomatik tespitinde geçerli model olan Melodi Eşleşmesi henüz verimli olmaktan uzak olduğu için bu gibi videolarda Manuel Hak Takibi yapılması gerekmektedir. Bunun için günlük YouTube operasyonundan sorumlu personellerimiz YouTube kullanıcı kanallarında üyelerimize ait eserleri aramakta, tespit etmekte ve manuel hak talebi göndermektedir. Fakat söz konusu hacmin manuel arama ile baş edilemeyecek olan bir büyüklükte olması sebebiyle yazılım odaklı çözümlere öncelik verilmesi gerektiği görülmektedir. İhtiyaca dönük mevcut çözümlerin olup olmadığının tespiti yeni çözüm modelleri geliştirilmesi yönünde gerekli çalışmalar başlatılmıştır.

Üyelerimizin hak kaybı yaşamasına sebep olan bir diğer durum yapım firmalarınca YouTube’da paylaşılan videoların doğru formatta olmaması halinde ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple yapım firmaları veya onlar adına işlem yapan profesyonel iş ortakları, müzik videosu niteliğindeki içerikleri olması gerektiği gibi “Müzik Videosu” veya “Resimli Müzik Videosu” formatında paylaşmaya özen göstermelidir.

Burada özet olarak bilgi verdiğimiz YouTube telif sistemi ile ilgili tüm soru ve talepleriniz için youtube@mesam.org.tr adresi ile irtibata geçebilirsiniz.

KAYNAKLAR 

[1] International Federation of the Phonographic Industry, https://www.ifpi.org/downloads/Music-Consumer-Insight- Report-2018.pdf 

[2] https://storage.googleapis.com/gweb-uniblog-publish-prod/documents/How_Google_Fights_Piracy_2018.pdf

Ali Haydar YILDIZ
Dağıtım Birimi Yetkilisi